กลุ่มโบราณสถานคอกช้างดิน

กลุ่มโบราณสถานคอกช้างดิน

            กลุ่มโบราณสถานคอกช้างดิน เป็นเมืองของกลุ่มคนที่นับถือศาสนาพราหมณ์ร่วมสมัยกับเมืองอู่ทอง อาจมีอายุก่อนทวารวดี–ทวารวดี ภายในเมืองมีคันดินทำเป็นรูปเกือบวงกลมอยู่จำนวน 5 แห่ง แนวคันดิน ดังกล่าวนี้ชาวบ้านเชื่อว่าเป็น “คอกช้าง” จึงเรียกว่า “คอกช้างดิน” แต่ความจริงแล้ว เป็นแนวคันดินของสระน้ำ (คล้ายบารายแต่ไม่เป็นสี่เหลี่ยมแบบวัฒนธรรมเขมร) เนื่องจากโครงสร้างทางธรณีของพื้นที่เป็นหิน กันดารน้ำ จึงได้มีการสร้างสระน้ำขึ้นมาหลายจุด เพื่อกักน้ำจากลำธารพุ่มม่วงที่ไหลมาจากเขาคอก ภายในเขตเมืองยังพบ โบราณสถานสร้างด้วยอิฐ หิน และศิลาแลงอีกหลายแห่ง สะท้อนว่าเป็นชุมชนที่มีการอยู่อาศัยกันอย่าง หนาแน่น

            นอกจากนี้โบราณสถานแต่ละแห่งยังพบโบราณวัตถุที่น่าสนใจอีกหลายประเภท ตัวอย่างเช่น โบราณสถานหมายเลข 12 ยังได้พบเหรียญอาหรับ 1 เหรียญ ผลิตในรัชสมัยคอลีฟะฮ์ อัล มันซูร (ค.ศ. 754–775 / พ.ศ. 1297–1318) แห่งราชวงศ์อับบาสิยะฮ์ อีกทั้งยังพบแท่นหินบดยา เศษภาชนะดินเผาอีกด้วย

            โบราณสถานที่คอกช้างดินหมายเลข 7 เป็นโบราณสถานสร้างด้วยศิลาแลงผสมก้อนหินปูน หลงเหลือ เพียงฐานอาคารเตี้ยๆ ด้านทิศตะวันออกทำเป็นมุขทางเข้า จากการขุดค้นได้มีการพบภาชนะดินเผาบรรจุ เหรียญเงินขนาดเล็กจำนวน 9 เหรียญ ในจำนวนนี้มีจารึก “ศรีทวารวดี ศวรปุณย” แปลว่า “การบุญของพระ เจ้าศรีทวารวดี” จำนวน 3 เหรียญ นอกจากนี้ยังพบแท่งเงินตัดอีกหลายชิ้น ซึ่งเป็นก้อนวัตถุดิบสำหรับทำเงิน เหรียญ หลักฐานที่สำคัญอีกอย่างคือ พบชิ้นส่วนไหเคลือบสีเขียวสมัยราชวงศ์ถัง ลูกปัดหิน ลูกปัดแก้ว  และแผ่นศิลาจำหลักอีกด้วย

            จากการขุดค้นแหล่งที่อยู่อาศัยริมน้ำตกพุ่มม่วงทำให้พบถ่านจำนวนหนึ่ง จึงส่งไปกำหนดอายุที่สำนักงาน ปรมาณูเพื่อสันติ เมื่อ ค.ศ. 1999 (พ.ศ. 2542) โดยจุดดังกล่าวพบเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์ถัง และเศษภาชนะ ดินเผาสมัยทวารวดีร่วมด้วย ผลการกำหนดอายุได้ 1650+/-220 ปีมาแล้ว ซึ่งผู้ขุดค้นได้กำหนดอายุโดยเลือก ค่าบวกลบที่มีอายุน้อยให้สอดคล้องกับโบราณวัตถุอื่นๆ จึงกำหนดให้อยู่ที่ ค.ศ. 569 (พ.ศ. 1112) หรือคริสต์ศตวรรษที่ 6 (พุทธศตวรรษที่ 12)